Dit verhaal vertelt over de nieuwste, boeiende ontwikkelingen op een ooit (intern)nationaal bekend terrein in Boxtel. Ik ben hier nu ruim 25 jaar bij betrokken. Eerst af en toe, tot de laatste vijf jaren zeer bovenmatig. Soms tot ergernis vanwege de stevige tegenslagen, dan weer vol enthousiasme door kleine succesjes te denken kunnen boeken. Heel normaal dus, en toch… Nu is de kogel door de kerk en kan (afgekort) DKA de toekomst vol vertrouwen tegemoet. Hiermee zit mijn taak erop. Ik had een droom, die werkelijkheid wordt. 

Het is lastig precies verklaren waarom ik – als gewoon ambteloos burger – mijn schouders wil zetten onder een schier onmogelijke opgave. Begin 2020 besluit ik alsnog een uiterste poging te wagen te voorkomen dat op het bijna drie hectaren groot terrein van DKA een nieuwbouwwijk zou verrijzen. Er is immers al zoveel moois verdwenen uit onze gemeenschappelijke leefomgeving. De actuele situatie van vandaag biedt volop perspectief. Het gemeentebestuur heeft bij monde van het college van B&W enthousiast gereageerd op het ingediende toekomstplan. Nu nog een behandeling door de raad, maar dat lijkt een makkelijke horde om te nemen. De meerderheid van de raadsleden heeft al positief gereageerd.

“De Kleine Aarde is belangrijk!”

Het werk van de afgelopen 18 maanden is uitgevoerd door een door mij medio 2020 gevormde initiatiefgroep DKA 2021. Een kleine club stevige en zeer ervaren bestuurders kreeg het voor elkaar formeel ‘bestuur Stichting DKA’ te worden per 1 januari dit jaar. We vroegen ruimte aan het college van B&W een eigen plan te ontwikkelen en kregen hiervoor toestemming. Het vanwege vervroegde verkiezingen in Boxtel gevormde kersverse college schreef in het bestuursakkoord: “DKA is belangrijk. We wachten op het nieuwe toekomstplan van de stichtingsbestuur.”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dat was opmerkelijk, omdat de grootste fractie (Balans) eigenlijk helemaal niet op dit centrum voor duurzaamheid’ zat te wachten. Integendeel, deze politieke groepering wilde liefst de grond vrijmaken voor woningbouw. Want dat brengt tenminste geld op. Toch besluit dit bijzonder samengestelde, verse college tot een enthousiaste reactie. “We doen er alles aan de gemeenteraad unaniem te laten besluiten!” zei een van de Balans-wethouders mij. Tijd voor een verklaring voor al dit positieve nieuws. Ik sluit mijn werkzame tijd tevreden af. Het is mijn laatste flinke klus, heb ik mezelf en thuis beloofd.

Pioniers in duurzaamheid

De Kleine Aarde was ooit een begrip. Hier zijn vanaf de jaren ’70 pioniers in duurzaamheid actief geweest. Zij trachtten de gedachte ‘hoe ooit verantwoord om te gaan met Moeder Aarde’ concreet te maken. Onze voormalige vorstin Koningin Juliana opende hier de eerste bolwoning. Sietze Leeflang, wetenschapsjournalist en ex-Philipsman was de initiatiefnemer van dit 3 hectaren groot terrein, binnen de bebouwde kom.

Financiële zorgen

Er zijn uiteraard groot voorstanders van dit initiatief en De Kleine Aarde kent tal van fans in binnen- en buitenland. Vooral daar. Bekend is ook, dat het terrein en de mensen die er werken aanhoudend veel weerstand oproepen. Rond de eeuwwisseling gaat het financieel heel slecht. In die tijd ben ik actief als ondernemer op het gebied van marketingcommunicatie. Mijn toenmalige adviesbureau biedt diensten aan en helpt fondsen te overtuigen een financiële bijdrage te leveren. Die steun in de rug geeft enkele jaren extra lucht. Maar in 2009 krijg ik persoonlijk de opdracht te onderzoeken of de organisatie levensvatbaar zou kunnen worden. Het antwoord blijkt ‘neen’ en dit betekent het einde van de Parel van Boxtel.

De gemeente – eigenaar van grond en gebouwen – krijgt het Spaans benauwd van de oplopende kosten en in 2016 begint op initiatief van de gemeente een ‘Collectief van drie scholen en drie bedrijven’ aan een serieuze herstart. Grond en gebouwen worden gepacht voor een lange periode. Er komen plannen, maar ze blijken opnieuw niet realiseerbaar. De gemeenteraad vraagt in de afgelopen jaren regelmatig om helderheid over de (financiële) plannen en de concretisering ervan. Vergeefs.

Voedseltuinen

Intussen ben ik (onbezoldigd) in 2014 al begonnen met de opzet van een voedseltuin voor arme mensen in ’s-Hertogenbosch. Hier werken vrijwilligers, vooral mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Samen produceren zij wekelijks voor zo’n 500-600 gezinnen verse groenten en klein fruit. Het verzoek hiertoe ontving ik van de burgemeester in deze mooie Brabantse hoofdstad. Publiciteit hielp enorm en binnen een half jaar na aanvang was de productie in volle gang. Er is een hectare grond om niet beschikbaar gesteld door de gemeente. Bedrijven en organisaties boden hulp in allerlei vormen. Met een investering van ruim 100.000 euro is deze tuin succesvol voor inmiddels het 6^e tuinseizoen. In 2016 start ik eenzelfde project in Boxtel op. Opnieuw op verzoek van het gemeentebestuur. Mijn tweede voedseltuininitiatief is gevestigd op het terrein van De Kleine Aarde. Een geweldige locatie, waar je je al gelukkig voelt als je er even rondwandelt. Vijf jaar tijd groeit deze voedseltuin uit tot model moestuin. Met jaarlijks een kleine 50 medewerkers worden wekelijks 500 monden enkele keren gevuld met gezond voedsel. Een derde voedseltuinproject start ik mee op in de gemeente Oosterhout. Nu is het eigenlijk een kwestie van kopiëren van het goeie concept.

 

De Plaetse: kenniswerkplaats voor boeren

Op het terrein van De Kleine Aarde in Boxtel komt – na 50 jaar baanbrekend werk op het gebied van duurzaamheid – een nieuw initiatief dat boeren, burgers, ondernemers, onderzoekers en kunstenaars samenbrengt. Hier wordt voortaan gewerkt aan de transitie van ons voedselsysteem. In dit leer-, debat-, cultureel- en onderzoekscentrum worden praktijk, theorie en verbeelding samengebracht: een natuur gedreven, sociaal verbonden en economisch gedragen voedselsysteem wordt realiteit.

Foto: verdiepte parkeerplaats, links de Van Cooth Hove, midden boven het bezoekerscentrum en rechts de veldschuur

Het wordt de eerste van vier in Nederland te vestigen ‘Plaetsen’ waar jaarlijks 250 mensen en organisaties uit de voedselsector samenwerken aan het maken, aanpassen en realiseren van hun eigen businessplan. Samen creëren ze een houdbaar systeem in de praktijk. Boerderij voor boerderij, bedrijf voor bedrijf, community per community. Want alleen door iets te doen verandert een systeem. Dit plan voor De Plaetsen is in enkele jaren tijd ontwikkeld vanuit de eerste ervaringen van Stichting Herenboeren Nederland en haar partners. De besturen van stichtingen De Kleine Aarde en Herenboeren Nederland hebben de handen ineengeslagen en samengewerkt om de eerste locatie van een ‘Plaetse’ concreet te maken. Met het verbeteren/vernieuwen van het terrein is een investering van 2,9 miljoen euro gemoeid. Daarnaast is een bedrag van 1,2 miljoen nodig voor de aankoop van de grond (3 ha) en de bestaande gebouwen. Het opzetten van de nieuwe organisatie, het ontwikkelen van passende opleidingsprogramma’s betekent een investering van bijna 1 miljoen. De Plaetse biedt kansen aan boeren, burgers, onderzoek en onderwijs. Met het centrum wordt Boxtel hét knooppunt voor agrarische vernieuwing, waarin bestaande en nieuwe boeren elkaar vinden en versterken in de praktijk. Het centrum biedt op termijn werkgelegenheid voor 45 mensen.

Economische impuls

Het ontwikkelde plan geeft een economische en ecologische impuls aan Boxtel en de communities in de wijde omgeving. De realisatie van dit plan biedt ook zeker meerwaarden, in geld uitgedrukt zo’n 17 miljoen euro. Deze eerste Plaetse is het startsein voor nationale en internationale samenwerking tussen plaatselijke initiatieven op het gebied van toekomstbestendige voedselproductie, waaraan boeren en burgers actief samenwerken.